La conselleira de Infraestruturas e Mobilidade, Ethel Vázquez, ha explicado que la Xunta trabaja en la realización de planes específicos pare hacer frente al riesgo de inundaciones en nueve cuencas fluviales prioritarias por su nivel de riesgo.
Se trata, además del río Lagares en Vigo, del Umia en Caldas de Reis y Portas; el río Ulla y el Sar, a su paso por Padrón, Dodro, Rianxo, Rois, Catoira, Pontecesures y Valga; el río Anllóns, en Carballo; el río Campeda, en Vimianzo; los cursos del río Fontecova y del arroyo Trasposta, en Vivero; así como de los Bahíña y Groba, en Baiona.
A asociación cultural Os Penoucos puxo en marcha o ano pasado o proxecto obaixoulla.gal, co que pretende recoller nun mapa dixital a totalidade do patrimonio cultural, natural e paisaxístico do territorio polo que discorre o río Ulla no seu treito baixo, antes de converterse en ría. Na actualidade están catalogados elementos dos concellos de Catoira, Dodro, Padrón, Pontecesures, Rianxo e Valga. A web do proxecto foi creada por dita entidade coa colaboración de O Zulo e Melisa (asociacións de usuarios de ferramentas de tecnoloxías libres e abertas que están baseadas nos principios de libre uso das aplicacións e información). O mapa inclúe xa 3.363 elementos.
“O curso baixo do río Ulla é a vía máis importante de penetración no territorio desde os máis antigos períodos históricos. Existen multitude de achados patrimoniais ao longo do Ulla que datan desde a Idade de Bronce ata épocas máis recentes, con importantes restos da época romana e continuidade dos mesmos na época medieval. O Ulla, ademais de amosarnos o dinamismo social e humano na antigüidade, tamén nos deixa testemuñas das épocas máis recentes. A Galicia contemporánea neste recuncho tamén se deixa ver a través de diferentes mostras patrimoniais que se foron plasmando na paisaxe”, sinalan dende a asociación Os Penoucos.
O proxecto está aberto á colaboración de entidades e persoas do Baixo Ulla. Calquera que o desexe pode enviar a súa aportación, sexan comentarios, suxestións, textos, fotos…
Unha desas aportacións é a que fixo Javier Figueroa Iglesias: unha impactante foto aérea na que se ven restos de tres antigos barcos areeiros na costa de Rianxo, en Isorna.
Son testemuñas mudas dunha actividade habitual nos anos sesenta e setenta: a navegación polo leito do río Ulla de grandes barcazas cargadas de area, nunha época de prosperidade para o sector da construción. A area era o material máis usado e o máis barato. Estaba ó alcance de case todos nos ríos. Só había que poñer os medios necesarios para sacala e poñela á venda.
“Mariñeiros e veciños da parroquia rianxeira de Isorna foron os pioneiros en explotar este recurso. Reconverteron barcazas e incluso crearon melloras nos sistemas de extracción e facer máis fácil esta actividade. En Isorna aínda se poden apreciar restos dunha actividade que deu de comer a máis de cincocentas persoas da zona. Barcos abandonados e grúas oxidadas son testemuñas dunha economía que tiña como principal nexo de unión o leito do río Ulla”, indícase na web.
Os puntos de venda fóronse instalando ó longo do río na parte de Rianxo e chegou a haber catro lugares. Outro porto de referencia foi o de Pontecesures, onde os empresarios de Isorna tamén foron pioneiros.
“Houbo épocas nas que ata uns vinte barcos percorrían o Ulla cada día co prezado material, e daba traballo a preto de cen persoas entre as que ían a bordo e as que estaban en terra, sen contar aos transportistas que percorrían toda Galicia co material procedente do río”, explican.
O ocaso desta actividade chegou nos anos 80, cando a actividade ía a menos. “As miradas dirixíanse cara as naves que se dedicaban a remover os fondos dos ríos e extraer áridos. As mobilizacións dos mariscadores comezaron en Carril. Pouco a pouco a súas queixas foron a máis e as mobilizacións chegaron ata os políticos, que coa presión exercida, apostaron por eliminar unha actividade moi importante para todo o territorio do Baixo Ulla ”, explican na web de dito proxecto.
Si aparecer con nombres y apellidos en los presupuestos de una Administración contribuye a dar seguridad sobre la ejecución de las inversiones comprometidas, el territorio de Arousa no sale bien parado de la propuesta de presupuestos generales del Estado que ayer presentó el Gobierno presidido por Pedro Sánchez. Los municipios de la comarca solo aparecen como tales en dos epígrafes. Se trata de Cambados, Valga y Pontecesures, estos dos últimos sumergidos en un mismo proyecto. Su cuantía conjunta se limita a 110.000 euros a desarrollar el año que viene.
La actuación que concentra la práctica totalidad de esta magra cifra es la circunvalación de Valga y Pontecesures, una intervención que corre a cargo del Ministerio de Transportes, Movilidad y Agenda Urbana. El departamento de José Luis Ábalos reserva cien mil euros para la variante, cuyo trazado ha generado un intenso debate en el Baixo Ulla. Se trata de una sola anualidad, que probablemente se destine a la redacción definitiva del proyecto, porque, obviamente, una intervención así requerirá una inversión mucho más importante.
Fruqui é o fío condutor dunha desas entidades deportivas felices con formar os rapaces do seu pobo.
«Estou adestrando nenos de pais que xa adestrara sendo chavais». José Rodríguez Fructuoso, Fruqui, cumpría hai un mes onte os 51. Unha idade na que a maioría dos integrantes dos corpos técnicos e directivos dun club de baloncesto celebran quizais a súa primeira década de rodaxe. Fruqui vai a medio cabalo entre a terceira e a cuarta. Convertido na personificación do deporte da canastra na súa localidade, Pontecesures, participando en todas e cada unha das versións e etapas dun club enraizado nos anos 80 que nunca, nunca, perdeu a súa esencia e o seu santo e sinal: servir de casa común ás sucesivas xeracións de novos rapaces da vila na que se educar a través do deporte.
Despois de dous anos xogando no C.B. Padrón, un grupo de adolescentes de Pontecesures enganchados ao baloncesto no colexio do seu municipio buscáronse a vida tras a desaparición do club da outra beira do Ulla. Coa axuda de dous profesores do seu antigo centro escolar e da muller do director da oficinal local de Caixanova, que posuía o título de adestradora. Así nacía en 1985 o C.B. Cesures, cun equipo xuvenil. Esa mesma tempada, Fruqui animouse a botarlles unha man a quenes eran os seus compañeiros de quinta escolar. «Entrei de utillero», conta, ocupándose desde o marcador ata labores de vasoira. Coma hoxe, xogaban no pavillón do colexio de Pontecesures, só que daquela ao aire libre e «os equipos cambiábanse nos vestiarios do colexio».
Fruqui, que con anterioridade probara a facer piragüismo e fútbol, acabou no segundo ano enrolado nas filas de xogadores do novo equipo. Pero só «xoguei 2 tempadas», di. ¿De que? « De nada», contesta con humor. «Nunca xogara». Digamos que foi aleiro.
Por aí semella vir a súa predisposición para asumir o marrón que se lles presentou aos pioneiros do baloncesto cesureño cando na segunda tempada do club os tres adultos que respaldaran o proxecto tiveron que abandonalo por traballo. «Eramos rapaces que acababamos de facer os 18 anos. E uns cantos decidimos coller a directiva. Era iso, ou o club desaparecía», conta Fruqui, tesoureiro naquel curso 1987/88 no que tamén foi xogador e mais adestrador. Ao ano seguinte Miguel Miguéns, que aceptara a responsabilidade da presidencia, tamén se tivo que apartar, por estudos, coincidindo coa marcha de boa parte do grupo fundacional. A resposta do noso rostro do deporte foi coller a presidencia, e tirar adiante ao tempo que comezaba a sacarse os títulos oficiais de adestrador, con Pepe Casal e o preparador físico José Andrés, integrantes do corpo técnico do Obradoiro a finais dos 80, como mestres no seu primeiro curso. Gastando 500 pesetas do seu peto de vinteañeiro en fotocopiar unhas fichas de exercicios do OAR que lle prestara un técnico do club ferrolán co que coincidira nunhas xornadas educativas. Era o prólogo a unha nova década, a dos 90, que lle depararía a Fruqui e mais ao baloncesto cesureño unha viaxe en montaña rusa.
Comezaron chegar as alegrías deportivas, clasificando o equipo xuvenil por primeira vez para a Liga Galega, na tempada 1990/91, e medíndose a xente como o no futuro seleccionador español Moncho López, en calidade de adestrador do Narón. En 1991 a estrutura do club traspasouse a Padrón xusto cando comezaba a despegar, cun terceiro equipo de base en capela máis o sénior, polo incumprimento, lembra Fruqui, das promesas de apoio económico do entón alcalde de Pontecesures, José Piñeiro Ares. Un lustro tardou en facer o camiño de volta, co cambio de rexedor animando a un novo grupo de rapaces a recuperar o C.B. Cesures. Fruqui retornou na campaña 1996/97 de Padrón, onde só exercera de adestrador, co seu primeiro ascenso desde Liga Zonal co equipo sénior no peto. Unha efémera experiencia de club mancomunado entre Pontecesures, Caldas e Cuntis (1997/98) e o xurdimento do primeiro equipo cesureño feminino despediron o Século XX, dando entrada a un Século XXI que arrincou coa fusión do C.B. Cesures e o C.B. Concello de Valga no ano 2000.
Con Fruqui ininterrumpidamente desde o final da súa etapa en Padrón en labores de coordinador deportivo e de adestrador en todos estes sucesivos proxectos, o novo club, o C.B. Río Ulla, non deixou de medrar ata tocar teito na campaña 2017/18 cunha ducia de equipos e 124 fichas. Co número de rapazas e de mulleres igualando o de homes no 2010 e superándoo desde mediados da presente década, dándolle a Fruqui unha das súas maiores satisfaccións nestes 35 anos de traxectoria no baloncesto: «Conseguir asentar o equipo sénior feminino durante os cinco últimos anos».
¿Que leva a seguir ao pé da obra a un home que desde a tempada pasada mesmo volveu asumir a responsabilidade dun cargo de directivo -tesoureiro- tras deixar atrás esa ingrata tarefa no 2016? Máis aló de que «me segue a gustar o xogo en si», Fruqui, que dirixe esta tempada un conxunto cadete, confesa que «me gusta ver medrar os rapaces, como xogadores na cancha e como persoas fóra dela». E reconfórtase vendo como, pese a todo, os rapaces e non tan rapaces seguen a sentir o C.B. Río Ulla como a súa casa común, reunindo hoxe oito equipos, incluídos os séniores masculino e feminino, e mantendo 83 das 107 fichas da tempada anterior inda sen un horizonte claro no que se ver competindo outra vez.
FICHA
Persoal
José Rodríguez Fructuoso naceu en Pontecesures o 25 de setembro de 1969. Traballa como técnico de emprego e de desenvolvemento do Concello cesureño.
Traxectoria no deporte
Fruqui leva 35 anos servindo de columna vertebral sobre a que descansaron os diferentes proxectos do baloncesto de Pontecesures.
Comercial Moncho lleva cuatro décadas dando servicio a una ingente cantidad de arousanos, y ya cuenta con una veintena de empleados en nómina en lo que comenzó como una tienda y ahora son muchas en una sola.
42 años, desde 1.978
¿Dónde está Comercial Moncho?
Calle Ullán, a la vera dela N-550.
Fue allá por 1978 cuando Moncho y Mercedes decidieron que la mejor opción para salir adelante en aquellos complicados momentos era montar un negocio propio. Un establecimiento multiusos en Pontecesures, a la vera de una carretera de paso hacia Santiago, y que decidieron bautizar como Comercial Moncho. Y acertaron de pleno. Acertaron con el lugar, acertaron con el negocio y acertaron con el nombre, porque Comercial Moncho es toda una institución. Ya no solo en el Baixo Ulla, sino también en las poblaciones más próximas. Aquel primigenio establecimiento ha dado paso a otro, situado a unos metros del original que se ha convertido en una referencia ineludible para tantos y tantos clientes. Del lugar y de los alrededores. Y también de la de Santiago, porque esa privilegiada ubicación es una de las claves del éxito. Aunque, como quedará escrito a partir de ahora, no la principal.
Ya jubilados.
Mercedes se jubiló hace cuatro años y Moncho lleva ya un par de años en el sendero del retiro. Se fueron, dejando el camino asfaltado pero tampoco Moncho ha querido apartarse de todo porque son muchos años y muchos clientes. Algunos, hasta amigos. seguramente.
El relevo de Moncho y de Mercedes lo tomaron sus hijos. Álvaro, Roberto y Belén, son los que ahora llevan el timón. Pero eso no significa que el patriarca sehaya desentendido del asunto ni de que loa segunda generación se crea más lista o más preparada que la de sus predecesores. «Seguimos pedindo consello cando temos que tomar algunha decisión importante», apunta Álvaro.
Tanto él como sus hermanos mamaron el negocio desde pequeños. Mamaron el oficio porqué, claro está, allí pasaron muchas horas y aprendieron qué era lo importante. Aprendieron cómo había que hacer para poder aguantar.
¿E querías traballar alí ou buscaches outra cousa?
Y Álvaro se deshace de la pregunta con la potencia de Adama Traoré y la habilidad de Leo Messi. Y también con un toque de retranca de Iago Aspas. «A vida vaiche levando», contesta. Lo llevó de vuelta a la rúa Ullán, donde siempre había estado.
Lo cierto, es que, cuatro décadas después, el negocio ha cambiado mucho porque también ha cambiado la vida. Los hermanos, explica Álvaro, han dividido las responsabilidades en departamentos y cada uno lleva el estanco que más domina. Imprescindible la especialización en un sector tan complilcado como el que ellos manejan. Es imprescindible también estar en el mundo digital. Comercial Monchoi, pos supuesto, ya se ha hecho un hueco en las redes sociales y cuenta, claro está, con una página web en la que atiende a su clientela desde hace años. Pero claro, estas dos circunstancias las tiene hoy cualquier establecimiento.
¿Cal é o segredo para que o establecemento leve cuarenta anos traballando?
Aquí la respuesta de Álvaro es más segura, contundente e infalibre. «Hai que escoitar ao cliente», resume. Tan fácil y difícil como eso, inapelable. «Hai que fidelizar aoa cliente con bo trato e bo servizo»
Na súa andaina polas comarcas do Salnés-Ulla-Umia, a Caravana Morada fixo onte parada en Pontecesures. Dende a Praza do Coche de Pedra, este punto de información e asesoramento móbil visibilizou o rexeitamento do acoso e das agresións de xénero. Composta por un profesionais especializados en psicoloxía contra a violencia de xénero, criminoloxía e un técnico de igualdade, ofreceu información gratuíta a mulleres e público en xeral. Ata a Caranava Morada desprazáronse esta mañá o alcalde de Pontecesures e presidente do GDR Juan Manuel Vidal Seage, e a Concelleira de Igualdade da vila, Laura Villar.
