pandereteiras

Roxa e Marela, os dous exemplares de rubia galega do Ferreiro de Senín, chegaron tarde á súa cita coa sementeira en Cordeiro. Non tiñan moitas gañas de abrir regos na finca coñecida como Porranllo ­este ano deixouse descansar ao Pradiño­. Fixeron o amago, pero ante tanto público que as agardaba con ansia ­especialmente os rapaces, entre os que algún preguntaba �??¿pódese subir enriba dunha vaca?�?�­, fuxiron escopeteadas cara a parcela do lado e o seu dono tivo que abortar a misión ante o risco de que o enfado dos animais fose en aumento. �??Están un pouco nerviosas�?�, explicaba o Ferreiro de Senín, �??ao ver tanta xente aquí puxéronse un pouco ariscas�?�. Ademais, non están acostumadas a traballar e, para máis, a Marela era a primeira vez que participaba na sementeira. �??Están afeitas a andar pola leira adiante sen que lles moleste ninguén�?�, engadía o Ferreiro. Aínda que unha muller atopaba outra explicación á �??espantada�?� das reses: �??Ás vacas pásalles o mesmo que á xente, que ao non traballar collen moito vicio�?�.
Este pequeno inconvinte non impideu, nin moito menos, que o trigo se prantase. �?nicamente obrigou aos membros da asociación de maiores �??Axentiva�?� a facer un esforzo un pouco maior para botar primeiro a semente ­seguindo as ponlas de salgueiro que facían de guías­ e logo tapala con terra axudados de sachos. Entre estes �??mestres�?� das tradicións agrarias de Valga atopábase, un ano máis, Pepe �??O Rato�?�, que aos seus 92 anos ­o día 2 de decembro cumprirá 93­ acudiu con legoña e todo. �??Moita legoña e pouco home�?�, ironizaba antes de comezar a tarefa, cando os corpos non entraran en calor e aínda se sentía o frío da mañá de Ferreirós.

O traballo dos maiores foi seguido, máis atentamente por uns que por otros, polos arredor de 120 rapaces dos colegios Xesús Ferro Couselo de Cordeiro, o de Baño, e Agro do Muíño, do municipio de Ames, que desprazou ata Valga a uns corenta alumnos de quinto curso de Primaria. Na malla do ano pasado xa participaran un grupo de estudantes deste mesmo centro, pero de sexto, e a intención é que ano tras ano poidan presenciar as distintas fases do proceso do trigo. �??Moitos dos nenos son de cidade e non saben nada�?� sobre estas tradicións, explicaba a mestra María Dolores Carracedo, que engade que nos últimos días lles explicaron no colexio en que consiste a sementeira. Iso sí, os rapaces sabían perfectamente o que lles interesaba: �??están ilusionados con ver as vacas�?�.

E como xa é costume nestes Encontros Interxeracionais de Valga, non faltou a ambientación, que de novo estivo comandada polas pandereteiras máis veteranas de Moldes, as irmáns Maruja e Olga Tarrío, que interpretaron coplas que dicían �??Fía, fía, tamén fío eu�?� ou �??Véndeme os bois, véndeme as vacas�?�. Dende que tiñan quince anos levan tocando a pandereta e onte tiveron a compaña de Esther Gómez Barreiro, veciña de Ferreirós, un pouco máis novata na arte de tocar este instrumento tan tradicional de Galicia. �??Eu aprendín hai pouco�?�, recoñecía. O relevo para estas pandereteiras parece que está asegurado coas integrantes do grupo da ANPA do colexio Ferro Couselo, que tamén contribuíron coa súa música á sementeira.

O traballo da mañá deixou a máis de un escaso de forzas, pero nada mellor que unha boa merenda para repoñelas antes de voltar para a casa ou o colexio, segundo o caso. Pan de trigo e de millo, queixo, chourizos, sardiñas e viño do país fixeron as delicias de todos e foi o mellor xeito de dar por rematada esta nova sementeira. Agora só queda agardar a que o trigo medre con forza para recollelo aló polos meses de xuño ou xullo. Mentras tanto, o espantallo Pepe, creación dos integrantes da asociación de discapacitados �??Asmivalu�?�, velará por el e fará fuxir aos paxaros que ameacen con estragalo. A ver se corre mellor sorte que o boneco espetado o ano pasado no Pradiño, que foi vítima dunha trasnada de San Xoán e, dende aquela noite, non se volveu saber nada máis del.

DIARIO DE AROUSA, 27/11/10