A malla: máis ca un traballo, un entretemento.

malla.jpg

A malla celebrouse no patio do colexio Xesús Ferro Couselo de Cordeiro.

Os integrantes da asociación de maiores ??Axentiva?, de Valga, puxéronse de novo mans á obra para continuar coa recuperación do patrimonio tradicional inmaterial do municipio, especialmente no que se refire ás tarefas do campo. Onte tocoulle o turno á malla do trigo, que congregou a preto de trescentas persoas no patio do colexio Xesús Ferro Couselo de Cordeiro. Os máis pequenos non perderon detalle dun proceso que para eles é totalmente descoñecido, pois a introdución da tecnoloxía moderna fixo que desapareceran este tipo de tarefas manuais. Esta actividade conta co respaldo promocional do proxecto Ronsel, integrado pola Xunta e as universidades galegas.

Os manles de madeira e coiro volveron bater con forza, por segundo ano consecutivo, no patio do colexio Xesús Ferro Couselo de Cordeiro, en Valga. Unhas trescentas persoas, entre maiores e nenos, déronse cita para presenciar unha nova etapa do proceso de elaboración do pan ó xeito tradicional. Nesta ocasión foi a malla a protagonista. Os integrantes da asociación ??Axentiva? tomaron en serio a súa tarefa como mestres por un día e na véspera ensaiaron o movemento que tiñan que darlle ós manles para que onte saíra todo perfecto. A verdade é que ritmo puxéronlle do bo, acompañado ademais polo son das pandereteiras de Moldes, que entonaron temas como ??A Carolina? ou ??Catro vellos mariñeiros?.
Tras unha entrada triunfal de todos os participantes cargando con cestos e cos manles, os homes coparon o protagonismo á hora de bater no trigo para soltar o gran da palla. Non contaban cun pequeno inconveniente que lles fixo empregarse a fondo, porque o cereal resistíase a saír da casulla e houbo que darlle uns cantos golpes demáis antes de poder comezar coa escolma e botar man dos cribos para limpar ben o gran e poder gardalo para levalo a moer.

Entre tarefa e tarefa, tamén houbo tempo, e bastante, para a diversión e para repoñer forzas. Para iso, nada mellor que unhas galletas surtidas e unhas copiñas de viño doce ou de caña do país de Valga, xa fora branca ou de herbas. Co corpo quente e cheo chegou a hora de facer o palleiro, que puxo fin á xornada no colexio Ferro Couselo.

Caracterizados > Os aproximadamente 150 rapaces de Valga e tamén chegados de Pontevedra non perderon detalle de todo canto lles ensinaron os maiores, e algúns incluso se atreveron a botar man dos manles para probar sorte na ??arte de mallar?. Moitos dos pequenos non perderon a ocasión de ir ó baúl dos recordos e vestirse como simpáticos velliños, con saias longas, panos na cabeza, sobreiros e incluso bigotes ficticios, que daban un maior realismo á imaxe dos alumnos e achegábaos aínda máis á época na que se facían estes traballos agrícolas.

O proceso de elaboración do pan non remata aquí, senón que aínda lle faltan varias etapas como a moenda, que se realizará nun dos poucos muíños que aínda funcionan na vila, situado na parroquia de San Miguel. O amasado será a penúltima etapa, xa que todo concluirá cunha boa comedela na zona da Candieira para celebrar o ??Serán?.

Este proxecto para recuperar as tradicións de Valga cumpre xa dous anos e en ámbalas dúas edicións contou cun gran respaldo por parte da cidadanía, que acude cada vez en maior número a cada actividade que se celebra. A iniciativa está avalada polo proxecto Ronsel, integrado por Agader e as tres universidades galegas, e que precisamente traballa en prol da recuperación do patrimonio cultural e tradicional inmaterial de Galicia.

DIARIO DE AROUSA, 24/08/09

La asociación «Albor» de Valga celebra su decimoquinto aniversario con una fiesta.

La asociación de mujeres rurales ??Albor? de Valga celebrará su decimoquinto aniversario con una gran fiesta que tendrá lugar el próximo 5 de octubre en el Auditorio Municipal de Ferreirós (Cordeiro). Una exposición recogerá trabajos realizados a lo largo de estos quince años por las socias del colectivo en los diferentes talleres organizados, tanto de labores, como de manualidades, pintura o cuero.
La fiesta continuará con un baile en el que actuará un grupo de pandereteiras. También ayudará a animar el ambiente el grupo musical ??Los tres latinos?, de Vilanova de Arousa. La entrada al festejo es gratuita y están invitados todos los vecinos que quieran pasar una tarde divertida y de confraternidad.

Por otra parte, la asociación ??Albor? pondrá en marcha a lo largo del mes de octubre varios talleres. Las clases de taichí comenzarán el 6 de octubre y se impartirán entre las 17:30 y las 19 horas. El precio es de diez euros, al igual que para el taller de labores, que se realizará todos los miércoles en el Centro Social de Campaña.

Otros de los obradoiros serán de manualidades y pintura, con un precio de quince euros y ambos se impartirán en el lugar de Baño. El primero comienza el 2 de octubre, jueves, a las cuatro y media de la tarde. El de pintura se inicia el día 11. La última de las actividades programadas por ??Albor? se llama ??Tempos de mulleres?. Tendrá lugar en el Auditorio a partir del 16 de octubre y es gratuita. Para solicitar más información o inscribirse los interesados pueden acudir al Centro Multiusos de Ferreirós.

DIARIO DE AROUSA, 21/09/08

O son da pandeireta fixo bailar á Virxe da Saúde en Casaldeirigo.

pandereteiras.jpg

Os trece tocadores comezaron a actuación cunha peza adicada á patroa.

O lugar de Casaldeirigo, no municipio de Valga, celebrou o pasado luns, como cada primeiro de setembro, a súa festa grande: a Virxe da Saúde.
A celebración desta data nace como consecuencia da importante loita á que veciños do lugar se tiveron que enfrontar hai case cen anos, en 1909, contra as tropas francesas. Con tal motivo, a comisión de festexos quixo que a festa deste ano fose algo diferente a edicións pasadas.

Un grupo de veciños do lugar estiveron durante algo máis dun mes adecentando os arredores da Capela da Saúde, na que se venera á Virxe, e, deste xeito, participaron no concurso ??O lugar máis fermoso?, que organizou o Concello con motivo da XX Festa da Anguía e XVIII Mostra da Caña do País, e no que acadaron o segundo posto.

Estrea > Pero esta non foi a única sorpresa deste ano. Xa o anunciaba o cartel das festas: ??ás 20 horas, actuación das pandereteiras de Casaldeirigo?. E como todos os artistas, fixéronse esperar uns minutos. Pero unha vez comezada a actuación, ningún dos moitos asistentes quería marchar do campo da festa.

Os trece tocadores, cuxas idades oscilan entre os 7 e os 87 anos, reuniron a varios familiares, amigos e veciños que incluso se animaron a botar uns bailes, segundo ía trascorrendo a velada musical.

O repertorio repasou pezas moi populares da música galega con outras non tan coñecidas, aínda que o tema estrela da tarde foi o que abriu a súa actuación: unha adaptación que lle quixeron adicar á súa patroa: a Virxe da Saúde.

Pero as tocadoras non estaban soas. Outras veciñas do concello, que tamén andan a voltas coas ferreñas, quixeron asistir á estrea en solitario das de Casaldeirigo coas que ao final cantaron e tocaron.

DIARIO DE AROUSA, 03/09/08

Valga: Cando o trigo dá os seus froitos.

Valga reviviu onte a colleita do trigo, pero dun xeito moi particular e que para as novas xeracións é toda unha novidade. Un grupo de veciños reuniuse na finca O Pradiño, en Ferreirós, para recoller este cereal dun xeito tradicional, coas mans, ferramentas rudimentarias e pouco máis. Non houbo as modernas máquinas que hoxe facilitan as tarefas do campo, que antano era duro pero tamén divertido, posto que a recolecta significaba un acto social no que os veciños aproveitaban para reunirse e converter o traballo case nunha festa. De feito onte, ó rematar a faena, celebrouse unha merenda para repoñer forzas e aliviar o cansanzo.

Antigamente a colleita do trigo non se limitaba só ó traballo, senón que arredor desta tarefa agrícola realizábanse actos sociais nos que os veciños se reunían e tamén aproveitaban para pasalo ben. Boa mostra deron os veciños de Valga que onte realizaron na finca O Pradiño ­de Loncras, na parroquia de Cordeiro­ a recollida deste cereal de xeito manual e tradicional. ? final a actividade converteuse en toda unha festa na que maiores e máis pequenos se animaron a bailar as pezas que tocaban as pandereteiras de Moldes.
Foi o colofón perfecto para unha tarde que reuniu no lugar de Loncras a preto de cincocentas persoas que non quixeron perder a oportunidade de revivir a tradicional colleita. Incluso se achegaron ata a finca visitantes chegados de San Sebastián e tamén un profesor da Universidade de Santiago, que puideron comprobar como ós maiores de Valga non lle faltan folgos e foron capaces de pañar, só axudados con fouciños, unha leira enteira de trigo. Sen máquinas de ningún tipo, como había que facer cando o traballo no campo era aínda do máis rudimentario e duro.

O trigo recollido ­que fora plantado polos propios veciños no mes de abril­ xuntouse en ??monllos? que foron trasladados ata as instalacións do colexio Xesús Ferro Couselo, de Cordeiro, onde repousarán ata o sábado. Ese día, pola mañá, os maiores continuarán cos traballos e abrirán os monllos para construir pequenos palleiros. Este é o mellor método para que o trigo seque, madure e se poida separar o grao da palla. Iso faráse o día da malla, que aínda non ten data fixa, pero que se celebrará cando comece o curso escolar para que os nenos ­que onte acudiron en cantidade a Loncras­ poidan comprobar como se realizaba hai décadas esta tarefa. A partir de agora o papel dos rapaces será máis activo xa que, ademáis de mallar o cereal, tamén poderán comprobar cómo se realiza a moenda e convertir, coas súas propias mans, a fariña en saboroso pan.

Merenda opípara > Por certo, que onte tamén houbo en Ferreirós, unha opípara merenda para os participantes na colleita, que repuxeron forzas con sardiñas en conserva, chourizos caseiros e queixo, todo acompañado con pan de trigo e millo e regado cun bo viño tinto de Barrantes.

Ese foi o punto no que o traballo se convirteu en festa e no que os veciños que se deron cita na finca O Pradiño comezaron a desenfadarse para bailar unhas muiñeiras e coplas ó son das pandeiretas e as castañolas.

Esta iniciativa formou parte da segunda edición do Encontro Interxeracional de Valga, que o Concello puxo en marcha o ano pasado co obxectivo de que nenos e maiores do municipio puideran realizar actividades conxuntas ó tempo que estas dúas xeracións de valgueses, separadas por varias décadas de tempo, poden aprender cousas unha da outra.

Por outra banda, a colleita, ó igual que ocurriu en abril coa sementeira, permiten recuperar o patrimonio cultural inmaterial da localidade, neste caso no sector agrario.

DIARIO DE AROUSA, 14/08/08

Los valgueses prevén celebrar mañana miércoles la siega del trigo.

Si la lluvia no lo impide, los valgueses prevén celebrar mañana la siega del trigo. Los segadores saldrán desde el auditorio municipal hasta la finca O Pradiño, situada en el lugar de Ferreirós, en Cordeiro.
Esta siega será la segunda parte de un proceso que se inició el 30 de abril con la siembra. Los actos están enmarcados dentro del encuentro intergeneracional que organiza el Concello de Valga en colaboración con el proyecto Ronsel para la recuperación del patrimonio cultural inmaterial.
A las cuatro de la tarde se saldrá del auditorio y a las cuatro y media comenzará la siega, en la que los participantes irán vestidos de época y acompañados por las pandereteiras de Moldes.

LA VOZ DE GALICIA, 12/08/08

Premios do concurso de redacción «Letras Galegas 2008» das ANPAS dos colexios da comarca.

Na tarde do venres día 6 de xuño, no Auditorio de Ferreirós-Cordeiro, foron entregados os premios deste concurso para os nenos de 3º, 4º, 5º, e 6º de educación primaria do CPI Progreso de Catoira, CEIP de Baño-Valga, CEIP Ferro Couselo de Catoira e CPI Pontecesures.
Despois de celebrarse varios actos (teatro, pandereteiras e poesía), os gañadores recibiron os premios de mans do alcalde de Valga, José Mª Bello, do alcalde de Catoira, Alberto García e do tenente de alcalde de Pontecesures, Luis Sabariz. Tamén entregaron agasallos os representantes das ANPAS dos catro centros (a de Pontecesures estivo representada pola presidenta Yolanda Vieites Dos Santos), informándose que nesta edición a ANPA organizadora, foi a do CEIP de Baño-Valga.

Os nenos/as premiados foron os seguintes:

Terceiro:
1º-Yolanda Mota Romero do CEIP Ferro Couselo co traballo «A amizade».
2ª-Samuel García Castro do CPI Pontecesures co traballo «O ciclo da auga».

Cuarto:
1º-Javier Fernández López do CPI Progreso co traballo «Que voltas da a vida».
2º-Roi Pereira do CEIP Ferro Couselo co traballo «O cabaliño de buxo».
3º-Antía Sanmarco Martínez do CPI Pontecesures co traballo «A festa da lamprea».
3º-Mª Mar Sanmarco Santos do CEIP de Baño co traballo «O 1º día de colexio».

Quinto:
1º-Álvaro Bandín Eiras do CEIP de Baño co traballo «A primavera».
2º-Carmen Ozores Gago do CPI Progreso co traballo «O soño de Cecilia».
3º-Alejandro Potel Barreiro do CEIP Ferro Couselo con «As apariencias enganan».
3º-Lara Rarís Frois do CPI Pontecesures con «Bubú, un can especial».

Sexto:
1º-Eva Gerpe Limeres do CPI Pontecesures con «Xustiza para todos».
2º-Iria Varela Río do CEIP Baño con «O meu cole».
3º-Isabel Piñeiro García do CPI Progreso con «¡Volta conmigo!».
3º-Xurxo Eitor do CEIP Ferro Couselo con «O can de Antón».